Η εγκυμοσύνη είναι μια περίοδος μεγάλων αλλαγών για τη γυναίκα, τόσο σωματικών όσο και συναισθηματικών.
Η περίοδος της εγκυμοσύνης χωρίζεται σε τρία τρίμηνα. Σε κάθε τρίμηνο, οι σωματικές και συναισθηματικές αλλαγές διαφέρουν.
Το πρώτο τρίμηνο ξεκινά από τη μέρα της σύλληψης μέχρι τις 12 εβδομάδες.
Την περίοδο αυτή, και συγκεκριμένα την 7η – 10η ημέρα, το γονιμοποιημένο ωάριο εμφυτεύεται στη μήτρα. Ξεκινούν τα πρώτα συμπτώματα όπως η αύξηση του μεγέθους του στήθους, το αίσθημα ναυτίας και εμετού, η συχνή ούρηση λόγω της αύξησης του μεγέθους της μήτρας και της πίεσης στην περιοχή. Σε αυτή την περίοδο το βάρος μπορεί να αυξηθεί μέχρι και 1,5 κιλό περίπου. Το έμβρυο μέχρι το τέλος του τριμήνου αυτού θα ζυγίζει περίπου 20 γραμμάρια, και θα έχει μήκος 6-7 εκατοστά. Κινείται μέσα στην μήτρα, και η καρδιά του λειτουργεί, αλλά δεν είναι τίποτα από αυτά αισθητό στην μητέρα.
Χρειάζεται να γνωρίζουμε οτι οι ορμόνες αλλάζουν και ίσως παρατηρηθούν συναισθηματικές αλλαγές από το πρώτο κιόλας τρίμηνο.
Το δεύτερο τρίμηνο, διαρκεί από την 13η εβδομάδα έως την 26η.
Το τρίμηνο αυτό συνήθως τα συμπτώματα ναυτίας ηρεμούν, και η έγκυος αισθάνεται αισθητά καλύτερα. Η εγκυμοσύνη είναι πλέον ορατή. Μέχρι το τέλος του δεύτερου τριμήνου το έμβρυο θα είναι 19-23 εκατοστά, και θα ζυγίζει περίπου 600 γραμμάρια. Τα φρύδια, τα βλέφαρα και τα νύχια του έχουν σχηματιστεί. Την 20η εβδομάδα περίπου, η μητέρα θα αρχίσει να αισθάνεται τις κινήσεις του εμβρύου.
Το τρίτο τρίμηνο διαρκεί από την 27η εβδομάδα έως την 40η, ή την ημέρα της γέννησης.
Η γέννηση θεωρείται “φυσιολογική” από την 38η εβδομάδα έως την 42η. Η μήτρα έχει μεγαλώσει πολύ, και εμφανίζει τακτικές συσπάσεις που δεν είναι απαραίτητα αισθητές, παρά μόνο περιστασιακά. Το μωρό έως τη γέννηση θα έχει μήκος 33-39 εκατοστά και θα ζυγίζει περίπου 3.400 γραμμάρια. Η μητέρα εμφανίζει έντονα συμπτώματα πόνου στην πλάτη ή τη μέση, τα πόδια μπορεί να παρουσιάσουν οίδημα και κόπωση, η αναπνοή γίνεται πιο ρηχή και γρήγορη, ουρεί συχνά, και παρουσιάζει συμπτώματα δυσκοιλιότητας.
Τα πρώτα συμπτώματα του τοκετού δίνονται από τις ακούσιες συσπάσεις των λείων μυών της μήτρας. Ο τράχηλος παρουσιάζει μεγάλη λέπτυνση (αλλάζει σε πάχος, από τα 5 εκατοστά μετατρέπεται στο πάχος ενός φύλλου χαρτιού).
Στην πρώτη φάση αρχίζει να διαστέλλεται έως τα 3 εκατοστά, με συσπάσεις από πάνω προς τα κάτω, πιέζοντας το έμβρυο να εξέλθει.
Στη δεύτερη φάση ο τράχηλος διαστέλλεται από 4-7 εκατοστά, με ισχυρότερες και συχνότερες συσπάσεις.
Στην τελική φάση ο τράχηλος διαστέλλεται από 8-10 εκατοστά με πολύ ισχυρές συσπάσεις. Η δύναμη που προκαλεί την εξώθηση του εμβρύου κατά τον τοκετό προέρχεται από την ενδοκοιλιακή πίεση, η οποία παράγεται εκούσια από τους κοιλιακούς μύες και το διάφραγμα. Το μωρό αρχίζει να κινείται προς τα κάτω με διάφορες κινήσεις ώστε να χωρέσει να περάσει από το στενό πέρασμα της μητέρας και να γεννηθεί. Αμέσως μετά την έξοδο του εμβρύου, τα επόμενα 5-30 λεπτά που ακολουθούν, η μήτρα συνεχίζει να συσπάται και να συρρικνώνεται, με αποτέλεσμα να αποκολληθεί ο πλακούντας και να υποχωρήσει η αιμορραγία. Το σημείο από όπου αποκολλάται ο πλακούντας από το τοίχωμα της μήτρας, δημιουργεί ένα μικρό αιμάτωμα για να αποτρέψει σημαντική απώλεια αίματος, αν και μια ήπια αιμορραγία θα επιμείνει για 3-6 εβδομάδες μετά τη γέννα. Σε αυτό το διάστημα των 3-6 εβδομάδων, η μήτρα θα συνεχίσει να συσπάται και να μειώνει το μέγεθός της, χωρίς ποτέ να καταφέρει να γίνει όπως πριν (η μήτρα της νέας μητέρας έχει αυξηθεί στα 25-36 εκατοστά, από τα 5-10 εκατοστά πριν την εγκυμοσύνη).
Οι αλλαγές στο σώμα της εγκύου είναι πολλές και περιγράφονται παρακάτω:
Οι λόγοι που η μέλλουσα μητέρα αυξάνει το βάρος της κατά την εγκυμοσύνη οφείλονται:
στο έμβρυο που την τελευταία εβδομάδα θα ζυγίζει περίπου 3.5 κιλά,
στον πλακούντα που ζυγίζει λιγότερο από ένα κιλό,
στο αμνιακό υγρό που ζυγίζει επίσης λιγότερο του ενός κιλού,
στο στήθος και τη μήτρα που ζυγίζουν περίπου 2,5 κιλά,
στο αίμα και τα υγρά που ζυγίζουν από 2 – 4 περίπου κιλά,
και στους μύες και το λίπος που μπορούν να φτάσουν τα 3 κιλά.
Άρα η μητέρα μπορεί να αυξήσει το βάρος της από 9,70 μέχρι 14,55 κιλά.
Εκτός από την αλλαγή του μεγέθους της μήτρας, αλλάζει και το ουροποιητικό σύστημα. Τα νεφρά αυξάνουν το μήκος τους κατά 1 εκατοστό, και λόγω της μεγέθυνσης της μήτρας μπορεί να δημιουργηθεί στάση των ούρων στον ουρητήρα με αποτέλεσμα πιθανή ουρολοίμωξη.
Οι ορμόνες δημιουργούν αλλαγές και στους ιστούς του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος. Οι πλευρές αλλάζουν λόγω ορμονών, επηρεάζοντας τη διάμετρο του θώρακα, με αποτέλεσμα η περιφέρεια του θώρακα να αυξηθεί 5-7 εκατοστά και ίσως δεν επιστρέψει ποτέ στο αρχικό της μέγεθος. Το διάφραγμα ανυψώνεται κατά 4 εκατοστά λόγω της αλλαγής της θέσης των πλευρών, και η κίνησή του ανυψώνει και την καρδιά. Η κατανάλωση οξυγόνου αυξάνεται κατά 15-20% ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες της εγκυμοσύνης. Από την 20η εβδομάδα της εγκυμοσύνης παρατηρείται δύσπνοια κατά την εκτέλεση ήπιας άσκησης.
Ο όγκος του αίματος αλλάζει, αυξάνεται κατά 35-50% και επιστρέφει μετά από 6-8 εβδομάδες από τον τοκετό. Επειδή το πλάσμα του αίματος αυξάνεται περισσότερο από οτι τα ερυθρά αιμοσφαίρια, δημιουργείται μια φυσιολογική αναιμία. Η αύξηση του πλάσματος παρουσιάζεται ως αποτέλεσμα ορμονικής διέγερσης για να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις της εγκυμοσύνης σε οξυγόνο.
Παρουσιάζεται αυξημένη διατατικότητα των φλεβών, η οποία, σε συνδυασμό με την αύξηση του μεγέθους της μήτρας, προκαλούν αυξημένη φλεβική πίεση στα κάτω άκρα, ειδικά κατά την ορθοστασία.
Προς το τέλος της εγκυμοσύνης, η κάτω κοίλη φλέβα πιέζεται περισσότερο στην ύπτια θέση από τη μήτρα, οπότε πολλές φορές μπορεί να εμφανιστεί σύνδρομο υπότασης στην ύπτια θέση. Η αορτή φράσσεται μερικώς στην ύπτια θέση.
Το μέγεθος της καρδιάς μεγαλώνει, και ο ρυθμός της μπορεί να διαταρραχθεί, με αύξηση κατά 10-20 παλμούς/λεπτό. Και αυτός επιστρέφει στα φυσιολογικά μετά 6-8 εβδομάδες από την εγκυμοσύνη. Η καρδιακή απόδοση αυξάνεται κατά 30-60% με σημαντική αύξηση στην πλάγια κατάκλιση στην αριστερή πλευρά, καθώς στη θέση αυτή η μήτρα πιέζει λιγότερο την αορτή.
Η πίεση του αίματος μειώνεται, εμφανίζοντας τα χαμηλότερα επίπεδα στο μέσον της εγκυμοσύνης και έπειτα αυξάνεται σταδιακά και επιστρέφει στα φυσικολογικά επίπεδα, 6 περίπου εβδομάδες μετά τη γέννα. Αυτό συμβαίνει λόγω της διατατικότητας των φλεβών. Μπορεί να παρατηρηθούν κιρσοί στα κάτω άκρα λόγω της φλεβικής στάσης, της αύξησης του βάρους της μήτρας και της φλεβικής διατατικότητας. Οι έγκυες χρειάζεται να ανυψώνουν τα κάτω άκρα ώστε να αποφορτίζουν τα μέλη και τις φλέβες, και να φορούν ειδικές ελαστικές κάλτσες αν είναι απαραίτητο, για να βοηθούν την πίεση στις φλέβες.
Το επίπεδο της γλυκόζης στο αίμα είναι φυσιολογικά χαμηλότερο στις έγκυες.
Η κοιλιακή χώρα της εγκύου, και συγκεκριμένα οι κοιλιακοί μύες διατείνονται στο όριο της ελαστικότητάς τους. Υπάρχει και η πιθανότητα να προκληθεί διάσταση (διαχωρισμός) των ορθών κοιλιακών, η οποία δεν είναι βέβαιο οτι θα επανέλθει μετά τη γέννα.
Οι σύνδεσμοι χαλαρώνουν λόγω των ορμονών, και αυξάνεται η κινητικότητα των δομών που υποστηρίζονται από αυτούς. Συνήθως λόγω αυτής της χαλαρότητας, οι σύνδεσμοι και οι αρθρώσεις της μέσης, της λεκάνης και των κάτω άκρων μπορούν να τραυματιστούν από τις φορτίσεις. Είναι σημαντικό να ενημερώνεται η έγκυος ώστε να προφυλάξει τις αρθρώσεις της από τις έντονες καταπονήσεις.
Μιας και το κέντρο βάρους της εγκύου αλλάζει, συνήθως αλλάζει και η στάση του σώματος. Θα παρατηρούσε κανείς μια πρόσθια προβολή των ώμων που επηρεάζει τις ωμοπλάτες και τη ράχη και προκαλεί προβολή του κεφαλιού προς τα εμπρός. Αυτό συμβαίνει διότι το μέγεθος του στήθους αλλάζει, και γιατί οι νέες μητέρες συχνά γέρνουν προς τα εμπρός καθώς φροντίζουν το βρέφος. Συχνά παρατηρείται αυξημένη λόρδωση λόγω της αλλαγής του κέντρο βάρους, με υπερέκταση των γονάτων για να ισοσταθμιστούν οι αλλαγές στη στάση και τη στήριξη του σώματος, και μια πιο έντονη πίεση στις φτέρνες των πελμάτων. Το πρότυπο της στάσης που υιοθετείται έχει σαν στόχο να ισορροπήσει το σώμα προς τα πίσω, καθώς μετατοπίζεται το κέντρο βάρους προς τα εμπρός λόγω της κοιλιάς και του στήθους. (Αυτές οι αλλαγές δε συνεπάγονται τη διόρθωσή τους μετά τη γέννα, αφού η μητέρα συνήθως κουβαλά το βρέφος στα χέρια και σκύβει συχνά προς τα εμπρός ώστε να το φροντίσει, διατηρώντας την κακή στάση του σώματος).
Αν παρατηρήσει κανείς τη βάδιση της μέλλουσας μητέρας ειδικά προς τους τελευταίους μήνες που το σώμα έχει αλλάξει κέντρο βάρους, θα δει πως τα πόδια είναι πιο ανοιχτά και αυτό συμβαίνει για να αυξηθεί η βάση στήριξης του σώματος. Και επειδή η ισορροπία επηρεάζεται τόσο από τη βάση στήριξης όσο και από το κέντρο βάρους, το σώμα αρχίζει να δυσκολεύεται σε δραστηριότητες που απαιτούν ισορροπία, και χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, ειδικά στο τρίτο τρίμηνο.
Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε οτι οι γυναίκες που είναι σε καλή φυσική κατάσταση πριν την εγκυμοσύνη, συνήθως εμφανίζουν λιγότερους πόνους κατα τη διάρκειά της, ειδικά στην περιοχή της μέσης (οσφύ). Πολλές φορές αναφέρεται πόνος στην περιοχή της λεκάνης, τους γλουτούς, την περιοχή μεταξύ της οσφύος και του ιερού οστού, ο οποίος μπορεί να ακτινοβολεί στο πρόσθιο τμήμα των μηρών. Σε αυτή την περίπτωση συνήθως χρησιμοποιούνται ζώνες σταθεροποίησης ειδικές για την περιοχή αυτή.
πηγές:
- “Θεραπευτικές Ασκήσεις – Βασικές Αρχές και Τεχνικές”
– Carolyn Kisner, MS, PT / Lynn Allen Colby, MS, PT – Ιατρικές Εκδόσεις Σιώκης - childbirthconnection
