Now Reading
Trataka

Trataka

Η πρακτική trataka

Trataka means ‘to gaze steadily at a fixed point”

Ο νους

Ο νους είναι μια ικανότητα της ψυχής.

Η δύναμη της ψυχής εκδηλώνεται μέσα από τον νου.

Ο νους έχει δικά του χαρακτηριστικά και τη δική του φύση, αλλά δε μπορεί να λειτουργήσει ανεξάρτητα από την ψυχή. Όπως ο νους εξαρτάται από την ψυχή έτσι και οι αισθήσεις χρειάζονται τον νου. Όπως και ο νους δε λειτουργεί ανεξάρτητα, έτσι και οι αισθήσεις δε λειτουργούν χωρίς τον νου. Εξαιτίας του νου είμαστε απορροφημένοι σε αυτόν τον επίγειο κόσμο. Ο νους ευθύνεται για το αίσθημα της ευτυχίας και της δυστυχίας. Ο νους είναι η αιχμαλωσία της ψυχής. Ο νους είναι το μέσον ώστε να ενεργούμε και να συνδεόμαστε με αυτόν τον κόσμο, και είναι το εργαλείο κατάκτησης της γνώσης, και της αντίληψης της ψυχής.

 

Ο νους χρειάζεται να είναι χρήσιμος, και να μπορεί να ελεγχθεί. Η πρακτική της τράτακα είναι πολύ δυναμική πρακτική, και μπορεί να ξυπνήσει τις αθέατες δυνάμεις του νου. Για να προσεγγίσει κανείς τον νου και την ψυχή χρειάζεται ένα εργαλείο, τα μάτια.

Η πρακτική της Trataka για τον έλεγχο και την αφύπνιση του νου

 

Η λέξη trataka σημαίνει να κοιτάς σταθερά.  Η πρακτική της Trataka είναι να κοιτά κανείς σταθερά ένα αντικείμενο ακριβώς μπροστά του, χωρίς να βλεφαρίζει. Οι βολβοί των ματιών είναι σταθεροί, και το μόνο αντικείμενο που χρειάζεται να βλέπουν τα μάτια είναι εκείνο που έχει επιλεγεί για να πραγματοποιηθεί η trataka. Ο νους, δεν πρέπει να περιπλανιέται, αλλά να εστιάζει και εκείνος στην παρατήρηση του αντικειμένου. H παρατήρηση του αντικειμένου γίνεται μέχρι να εκδηλωθεί η λεπτοφυής μορφή του μπροστά από τα κλειστά μάτια. Το αντικείμενο προσοχής είναι ένα σύμβολο ή πράγμα που ενεργοποιεί τον εσωτερικό κόσμο και μπορεί να απορροφήσει τον νου. Το αντικείμενο που χρησιμοποιείται περισσότερο είναι το αναμμένο κερί, διότι ακόμη και όταν κλείσουν τα μάτια, η εντύπωσή του, το περίγραμμά του, παραμένει για λίγη ώρα στον νου. Ο σκοπός που εστιάζουμε το βλέμμα σε ένα εξωτερικό αντικείμενο είναι για να διεγείρει την εσωτερική όραση και να την κάνει απόλυτα σταθερή σταματώντας τις κινήσεις του ματιού. Η διαδικασία της trataka συγκεντρώνει τον νου και περιορίζει την περιπλάνησή του. Η συγκέντρωση του νού σε ένα σημείο λέγεται ‘ekagrata’.

 

Η Trataka μπορεί να γίνει μέρα ή νύχτα, αλλά προτιμάμε το πρωί ή το απόγευμα. Για να πραγματοποιηθεί χρειάζεται ένα μέρος, ένα αντικείμενο, και τη σωστή χρονική στιγμή. Για να έχει τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα, η trataka πρέπει να γίνεται νωρίς το πρωί στις 2:00, αλλά επίσης αναφέρεται και η οφέλιμη δράση της αν γίνει μεταξύ 4:00-6:00 το πρωί, έπειτα από τις asana και pranayama. Μπορεί να γίνει και πριν τον ύπνο και πριν τη japa ή τον διαλογισμό.

Όποιο όφελος και αν έχετε από την trataka, χρησιμοποιήστε το για καλό σκοπό.

Η trataka είναι μια πολύ σημαντική πρακτική στη yoga.

Τα είδη της trataka 

Η Trataka έχει δύο είδη, την εσωτερική ή ‘antaranga’ και την εξωτερική ή ‘bahiranga’. Η εσωτερική trataka λέγεται και dharana ή συγκέντρωση, διότι τα μάτια είναι κλειστά και ο νους συγκεντρωμένος σε κάποιο λεπτοφυές στοιχείο, ή αλλιώς στον οραματισμό ενός αντικειμένου. Η εξωτερική trataka είναι το είδος της εστίασης των ματιών και του βλέμματος σε ένα εξωτερικό αντικείμενο.

Πώς γίνεται η πρακτική της Bahiranga trataka

 

Επιλέξτε ένα ήσυχο απομονωμένο δωμάτιο. Σβήστε τα φώτα και ανάψτε ένα κερί. Τοποθετήστε το κερί μπροστά σας σε απόσταση ενός χεριού (τεντώστε το χέρι σας μπροστά και υπολογίστε την απόσταση από τον ώμο μέχρι τις άκρες των δακτύλων. Διαφορετικά υπολογίστε 1-3 μέτρα), και στο ύψος των ματιών σας. Το στομάχι είναι άδειο. Καθήστε σε μια άνετη στάση διαλογισμού (siddhasana/siddha yoni asana, padmasana, sukhasana ή vajrasana), και τοποθετήστε τα χέρια επάνω στα γόνατα στην gyana ή chin mudra. Χαλαρώστε ολόκληρο το σώμα, κλείστε τα μάτια, και προετοιμαστείτε για πρακτική διαλογισμού. Το σώμα πρέπει να παραμείνει ακίνητο. Όταν είστε έτοιμοι, ανοίξτε τα μάτια και κοιτάξτε την αναμμένη φλόγα του κεριού σας. Είναι σημαντικό να μην κινείται η φλόγα του κεριού, να μην τρεμοπαίζει. Παρατηρήστε τη φλόγα, εστιάστε επάνω της, και μην κλείσετε τα μάτια. Μείνετε συγκεντρωμένοι στη φλόγα μέχρι να αρχίσουν να δακρύζουν τα μάτια, ή μέχρι να νιώσετε οτι δεν είναι πλεον άνετο. Σταδιακά θα μπορέσετε να αυξήσετε το χρόνο παραμονής στην πρακτική, στα δέκα λεπτά. Αν ο νους κατα τη διάρκεια της trataka περιπλανηθεί, τότε και το βλέμμα δεν εστιάζει στο αντικείμενο. Χρειάζεται να ελευθερωθεί ο νους από τις σκέψεις και να εστιάσει μόνο στο αντικείμενο προσοχής, χωρίς όμως να επεξεργάζεται τη μορφή του, και χωρίς να δημιουργεί κάποια σκέψη ή συναίσθημα. Παραμείνετε σιωπηλοί παρατηρητές των σκέψεων και των συναισθημάτων που μπορεί να προκύψουν σε όλη τη διάρκεια της πρακτικής, αλλά μην ταυτιστείτε μαζί τους. Αφήστε τις να περάσουν χωρίς να σας επηρεάσουν.

Τα μάτια δε χρειάζεται να είναι ορθάνοιχτα. Αντιθέτως, καθώς περνάει η ώρα μισοκλείνουν ώστε να εστιάσουμε περισσότερο στο αντικείμενο. Όταν τα μάτια κουραστούν ή δακρύσουν, κλείστε τα βλέφαρα και οραματιστείτε το περίγραμμα, τη φιγούρα ή την ίδια τη φλόγα του κεριού, μέχρι αυτή σιγά σιγά να σβήσει.  Αν το είδωλο της φλόγας μετακινείται πίσω από τα κλειστά σας μάτια, “ξανατοποθετήστε” το και πάλι στο κέντρο και συνεχίστε την παρατήρησή του. Αν καταφέρετε να το σταθεροποιήσετε, δείτε τα χρώματά του.

Όταν ο ασκούμενος καταφέρει να κάνει πρακτική στην trataka συνεχόμενα για 15-20 λεπτά χωρίς να ανοιγοκλείσει τα μάτια, χωρίς να προκληθεί κόπωση, και μπορεί να το επαναλάβει για κάποιες μέρες, τότε μπορεί να διαλέξει μια άλλη πρακτική.

Τί συμβαίνει στον εγκέφαλο κατά την πρακτική της trataka

 

Η εντύπωση του αντικειμένου που παρατηρούμε ή η σκιά του, όπως και κάθε αντικειμένου που βλέπουμε, μεταφέρεται στα μάτια και έπειτα στον αμφιβληστροειδή χιτώνα, στο πίσω μέρος των ματιών. Το οπτικό νεύρο μεταφέρει στον εγκέφαλο την πληροφορία της εικόνας αυτής και μέσα από ένα λαβύρινθο κυκλωμάτων φτάνει στον οπτικό φλοιό στο πίσω μέρος του εγκεφάλου. Ο εγκέφαλος έχει πολλά κέντρα που συνδέονται με τα οπτικά νεύρα, τα οποία υποδέχονται πληροφορίες μέσω των οπτικών νεύρων και στέλνουν σήματα και εντολές. Πολλά από αυτά τα κέντρα είναι ανενεργά, και μη συνδεδεμένα με τη συνείδησή μας και τους υπόλοιπους νευρώνες. Μέσω της πρακτικής της trataka, τα ανενεργά κέντρα ξυπνούν. Για να διευκρινιστεί, τα κέντρα αυτά είναι από τη φύση της εξέλιξης ανενεργά. Αν καταφέρουμε να τα ενεργοποιήσουμε, δε γνωρίζουμε ακόμη τί δυνάμεις μπορούμε να αποκτήσουμε. Είναι γνωστό εξάλλου οτι ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει πολλές δυνατότητες, οι οποίες μένουν ανενεργές. Για να μπορέσει κανείς να φτάσει σε αυτό το σημείο, σίγουρα απαιτούνται πολλές θυσίες και προσήλωση, που ως τώρα γνωρίζουμε οτι έχουν κατακτήσει yogis και ασκητές των Ιμαλαΐων.  Κάνοντας ειδικές πρακτικές, εξελίσσονται και αναπτύσσονται τα εσωτερικά κέντρα του σώματος, και τελειοποιούν τις αισθήσεις τους. Οποιοσδήποτε έχει το χρόνο, την καθοδήγηση και τη θέληση, θα μπορούσε να αποκτήσει αυτές τις λειτουργίες, δεν είναι ούτε υπερφυσικά, ούτε μεταφυσικά ή παράξενα φαινόμενα, είναι απόλυτα φυσικά, κατανοητά και αποτελούν κομμάτι της εξέλιξης του ανθρώπου.

Γιατί το σώμα δε μπορεί να μείνει ακίνητο

Φυσιολογικά, οι εικόνες που φτάνουν στο μάτι στην καθημερινότητά μας συνεχώς αλλάζουν, με αποτέλεσμα ο εγκέφαλος να δέχεται συνεχώς οπτικά ερεθίσματα, προκαλώντας τις αισθητικές περιοχές να στείλουν ώσεις στις κινητικές περιοχές, δίνοντας το μήνυμα στο σώμα να κινηθεί. Για το λόγο αυτό, όταν καθόμαστε σε στάση διαλογισμού όπου δε θέλουμε να κινηθεί το σώμα, θα μας πιάσει το αίσθημα της φαγούρας, της τάσης να μετακινηθούμε, θα πονέσουμε, και όλα αυτά γιατί ο εγκέφαλος στέλνει συνεχώς σήματα στο σώμα και δε λαμβάνει καμία απάντηση. Μέσα από την πρακτική της trataka, ο εγκέφαλος απενεργοποιείται, και αποκτάμε έλεγχο των σημάτων που στέλνονται στο σώμα μας. Η trataka είναι μια μέθοδος διαλογισμού που χρησιμοποιεί τη συγκέντρωση ως μέσο απενεργοποίησης των αισθητικών σημάτων. Κατα τη διάρκεια της πρακτικής της trataka ο εγκέφαλος έχει την ευκαιρία να ξεκουραστεί. Φανταστείτε οτι ο εγκέφαλος δεν ξεκουράζεται ποτέ! Ακόμη και όταν κοιμόμαστε, ο εγκέφαλος δουλεύει, καταγράφει και ας μην έχουμε αντίληψη της λειτουργίας του. Σε όλη μας τη ζωή ο εγκέφαλος και το σώμα λειτουργούν για να μπορούμε να ζούμε. Το ίδιο και η καρδιά και οι πνεύμονες. Χάρη στα σήματα που λαμβάνουν τα όργανα του σώματός μας από τον εγκέφαλο, καταφέρνει το σώμα να λειτουργεί και να επιβιώνουμε.

Και αφού ο εγκέφαλος δουλεύει 24 ώρες το 24ωρο, και έχει τόσες λειτουργίες να ελέγξει, χρησιμοποιούμε μόνο το ένα δέκατο των δυνατοτήτων του, και αυτό το ποσοστό το χρησιμοποιούμε όλη την ημέρα για τις καθημερινές μας συνήθειες, με αποτέλεσμα να μη δίνουμε τη ευκαιρία για επιπλέον δυνατότητες και αξιοποίηση των ικανοτήτων μας. Οι συνήθειές μας και οι απαιτήσεις της ζωής δεν επιτρέπουν στον εγκέφαλο να αξιοποιήσει νέες δυνατότητες, αφού είναι ήδη πολύ απασχολημένος με τα μικροπράγματα της καθημερινότητάς μας.

 

Όταν περιορίζουμε τα αισθητικά ερεθίσματα μέσα από την  trataka, όλο το σώμα χαλαρώνει. Και κυρίως ο εγκέφαλος. Η αναπνοή και οι παλμοί της καρδιάς ηρεμούν, αναζωογονούνται, συγκεντρώνουν ζωτική ενέργεια. Αυτό μπορεί να προκαλέσει μακροζωία καθώς και πολλά άλλα αξιοθαύμαστα οφέλη. Και ενώ τα κυρίαρχα και πολυάσχολα μέρη του εγκεφάλου σωπαίνουν μέσα από την trataka, άλλες περιοχές που φυσιολογικά σιωπούν και μένουν ανενεργές αποκτούν την ευκαιρία να ξυπνήσουν και να γίνουν αντιληπτές. Αξιοποιώντας τες αποκτάμε καλύτερη ποιότητα και μήκος ζωής.

 

Υπάρχουν πολλοί περισπασμοί που ενοχλούν τη συγκέντρωση. Εξάλλου τα μάτια από τη φύση τους κινούνται συνεχώς, είτε με μεγάλες κινήσεις (saccades), είτε με απλό τρέμουλο (nystagmus). Ακόμη και όταν εστιάζουν σε ένα σημείο, στην αρχή δεν είναι σταθερά. Όταν όμως παρατηρούμε για πολλή ώρα το ίδιο αντικείμενο, τότε ο εγκέφαλος αρχίζει να το συνηθίζει και σταματά να το καταγράφει. Όταν αρχίζει να το συνηθίζει, τότε παράγονται κύματα άλφα, που σημαίνει οτι συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου έχουν σταματήσει να λειτουργούν. Ο νους απενεργοποιείται. Αυτό συμβαίνει κάθε φορά που εστιάζουμε σε ένα και μόνο ερέθισμα, είτε είναι η όραση, είτε το άγγιγμα, είτε ο ήχος κτλ.  Η απόλυτη αφοσίωση και συγκέντρωση σε μία μόνο αίσθηση, σε ένα μόνο σημείο, παύει την επαφή μας με τον εξωτερικό κόσμο. Ο ανώτερος νους απελευθερώνεται από τον χώρο και τον χρόνο.

Η δύναμη των ματιών και της trataka

Η πρακτική της trataka έχει πολλές χρήσεις και οφέλη. Θα μπορούσαμε να τη χρησιμοποιήσουμε για να θεραπευτούμε (παθήσεις των ματιών ή του πνεύματος), ή για να αναπτύξουμε τη δύναμη της αντίληψης και της διορατικότητας. Λέγεται οτι υπάρχουν Yogis που έχοντας τελειοποιήσει την πρακτική της Trataka, καταφέρνουν να δουν πράγματα με τα μάτια τους ανοιχτά ή κλειστά, που δεν είναι ορατα με ένα απλό μάτι.

 

Η δεύτερη και τρίτη φάση της trataka

Η δεύτερη και τρίτη φάση δε θα περιγραφεί, καθώς απαιτεί ικανότητες και καθοδήγηση από ειδικούς.

 

Οφέλη της πρακτικής

See Also


Η πρακτική της trataka βοηθά στις παθήσεις των ματιών. Για όλους όσους έχουν προβλήματα με τα μάτια και φορούν φακούς, η πεντάλεπτη καθημερινή πρακτική εστίασης του βλέμματος σε μία τελεία, σε ένα σημείο, θα τους βοηθήσει. Η πρακτική θα πρέπει να διαρκέσει τουλάχιστον 15 ημέρες μέχρι και 1 μήνα.

Η trataka δυναμώνει τους μύες του ματιού που το κινούν προς όλες τις κατευθύνσεις. Μπορεί να αυξήσει την ικανότητα της όρασης τόσο πολύ που ακόμη και το πιο μικρό στοιχείο στο απόλυτο σκοτάδι και στο εκτυφλωτικό φως να μπορεί να γίνει αντιληπτό. Οι φλεγμονές του ματιού, το τράχωμα, ο αστιγματισμός, η μυωπία, η υπερμετροπία, η πρεσβυωπία και όλες οι παθήσεις του ματιού μπορούν αν βοηθηθούν από την trataka. Διότι μέσω της trataka, η κυκλοφορία του αίματος γύρω από το μάτι επιταχύνεται, και οι μολύνσεις αντιμετωπίζονται μέσα από τα δάκρυα που προκαλούνται. Επιπλέον, λειτουργεί θεραπευτικά στην κατάθλιψη, την αυπνία, τις αλλεργίες, το άγχος, τους πονοκεφάλους, τα προβλήματα που προκαλούνται από την κακή στάση, την έλλειψη συγκέντρωσης, την έλλειψη θέλησης και αυτοπεποίθησης και τη μνήμη.

Η αναπνοή κατα την πρακτική της trataka είναι ήρεμη, ρυθμική, αργή και βαθιά. Αυτό θα βοηθήσει στη σταθερότητα του νου. Μια έκρηξη θυμού, η έντονη αίσθηση της επιθυμίας, ένα συναισθηματικό σόκ, μπορεί να κατευναστεί από την πρακτική της trataka. Η trataka βοηθά στη συγκέντρωση του νου, όπως και η συγκέντρωση του βλέμματος σε κάτι, βοηθά στην αφοσίωση σε αυτό. Όταν τα μάτια συγκεντρώνονται σε ένα σημείο, όποιο και αν είναι αυτό (όπως π.χ. ο συνομιλητής μας) τότε δίνουμε την απόλυτη προσοχή μας σε αυτό και ο νους σταματά να περιπλανιέται σε άσκοπες σκέψεις και έγνοιες. Οι μαθητές μπορούν να δοκιμάσουν την πρακτική της trataka για να βοηθήσουν την ικανότητα της όρασης, της συγκέντρωσης, της μνήμης και της παρατηρητικότητας. Λέγεται μάλιστα οτι και ο πόνος μπορεί να περιοριστεί μέσα από την trataka.

 

Η trataka βοηθά τον ασκούμενο να κατανοήσει τον νου, και ενεργοποιεί τις αθέατες δυνάμεις που θεραπεύουν και προετοιμάζουν για την αυτοσυνειδητοποίηση. Είναι μια απελευθερωτική προσπάθεια να αποκοπεί κάποιος από τα εξωτερικά ερεθίσματα, και να επικοινωνήσει με τον εσωτερικό του εαυτό, να επεκτείνει τη συνειδητότητά του σε ανώτερα επίπεδα. Έτσι καθαρίζει ο νους, οι εσωτερικές διεργασίες κατανοούνται, και ανακαλύπτουμε ποιοί είμαστε. Ανοίγουμε νέες αντιλήψεις, απαλλασσόμαστε από τις προκαταλήψεις και ψευδαισθήσεις, και αφυπνίζεται η διαίσθησή μας, το τρίτο μάτι μας.

Προφυλάξεις

 

Η Trataka, όπως και οι υπόλοιπες πρακτικές της γιόγκα χρειάζεται να καθοδηγούνται από ειδικούς (guru) ώστε να μην υπάρξει κανένα πρόβλημα με το μάτι ή το νευρικό σύστημα.

Τα μάτια χρειάζεται να βρέχονται και να καθαρίζονται με κρύο νερό αμέσως μετά την πρακτική. Αυτό θα ενεργοποιήσει την παροχή αίματος στην περιοχή των ματιών.

Μη χρησιμοποιείτε κάποιο εξωτερικό φάρμακο του ματιού μετά την trataka. Αποφύγετε να τρίψετε τα μάτια σας.

Αποφύγετε την  trataka στον καυτό ήλιο. Για αποφυγή τραυματισμού, προτείνεται να κλείσετε τα μάτια αν πρόκειται να έχετε τον ήλιο μπροστά σας.  Κατα τα άλλα, η trataka στον ήλιο γίνεται ή νωρίς το πρωί ή αργά το απόγευμα. Η trataka στην πανσέληνο puma-mashi, θεωρείται από τις καλύτερες.

Κάποιες ασκήσεις πριν και μετά την trataka είναι απαραίτητες για να αναζωογονήσουν τους ιστούς και τα νεύρα.

Μπορεί να γίνει συνεχής επανάληψη του “Aum” (Ωμ) κατα τη διάρκεια της trataka, με μεγάλο πνευματικό όφελος.

Παρόμοιο σκοπό και αποτέλεσμα με την trataka έχουν και οι τεχνικές της yoga nidra και της ύπνωσης. Ξυπνούν τις ικανότητες του ασυνειδήτου και του υποσυνειδήτου.

Γράφει η :
Σοφία Σταράμου
 Φυσικοθεραπεύτρια, ΤΕΙ Αθήνας
 Yoga instructor – International Yoga Alliance
 Hatha yoga, Vinyasa yoga, Restorative yoga, Aerial
yoga,
Θεραπευτική προσέγγιση της yoga (healing aspects of yoga) Thai yoga massage therapist
                          Clinical pilates instructor,Rehabilitation technics instructor

What's Your Reaction?
Excited
0
Happy
0
In Love
0
Not Sure
0
Silly
0
Scroll To Top